Кино Вась да сылӧн серамбана (шыбӧля) олӧм

Василий Вячеславович 37 во уджаліс киномеханикӧн Ыджыдвидз сиктын. Заводитліс петкӧдлыны йӧзлы кино 17 арӧссянь, Ленинградса училище помалӧм бӧрын. «Тӧвнас дадь вылын новліс кинолентаяс 5-7 километра ылнаӧ орчча сикт – грездъясӧ», — казьтылöны суседъясыс. Таысь, дерт, майшасис семья, гӧтыр да челядь. ӧд гежӧд рыт шедліс, медым бать вӧлі гортын. Кино колӧ петкӧдлыны пӧшти быд рыт – йӧз виччысьӧны. «Бур, интереснӧй кинояс дырйи клубын места эз тырмыв, сиктсаяс локтісны кино вылӧ ас улӧсъясӧн», — казьтылö ачыс Кино Вась.

- Василий Вячеславович, неуна висьталыштӧй ас йывсьыныд: кӧні чужинныд-быдминныд, велӧдчинныд?

- Ме чужи Ыджыдвиддзын 1941 вося май тӧлысьын, буретш война водзвылын. Бать-мамлӧн медводдза кага. Сэсся велӧдчи школаын лёкиника, ӧдва помалі. 16 арӧса детинкаӧн муні велӧдчыны киномеханикӧ Ленинградӧ. Роч кыв вылын сэки сёрнитны эг куж (сералӧ). Но училищесӧ помалі с отличием. 1966-ӧд воын пыри уджавны Аныбӧ. Сы бӧрын босьтісны киномастерӧ. Сэсся муні армияӧ служитны. Служиті Хабаровскын, сопровождайті страна пасьтала военнӧй грузъяс. Армия бӧрын пыралі велӧдчыны музыкальнӧй училищеӧ, дирижерско-хоровӧй отделениеӧ. Тӧлысь кымын и велӧдчи.

- Мыйла дугдінныд велӧдчыны?

- Ме омӧля тöдi математика, пыр двойкаяс тэчисны, та серти стипендия эз вештыны. Мыйкӧ ӧд сёйны колӧ том мортлы. Бать-мам мӧдӧдӧмаӧсь вöлi сьöма перевод, но мыйлакӧ сійӧ дыр эз лок. Ковмис ветлӧдлыны родвуж дорӧ — ӧтилаын сёян, мӧдлаын. Менам сэки 15 кымын рӧдвуж оліс Сыктывкарын, быдӧн дорӧ пыравлі. Помтöг ӧд сэсся тадзи он вермы овны карын. Ме муні, пыри директор дорӧ, шуи: «Ме кӧсъя велӧдчыны заочнӧ, гортӧ кая». Сійӧ шуӧ: «Кутшӧм заочнӧ, сӧмын на заводитін велӧдчыны, ме ог лэдз!». Ме эг кывзы директорсö да муні гортӧ. Артмис велӧдчыны тӧлысь да 18 лун. Сійӧ каднас удиті фортепьяно вылын велӧдны ӧти сьыланкыв – «Были у бабуси два веселых гуся». Сійӧ вӧлі 1970 воын. Гортын неуна олыштi да бöр лэччи карö. Сыктывкарын пыри уджавны лесозаводӧ тарнӧй цехӧ. Уджалi разнорабочöйöн, сэсся станочникӧ велӧдчи, уджалі станок вылын. Сы бӧрти босьті отпуск да муні гортӧ. Локті Ыджыдвиддзӧ да шуи кольччыны чужан сиктö. Дыш лои корсьны бур олöмсö.

- Чужан муыд кыскис?

- Да, гортӧ локті, а буретш сэки киномеханиксӧ юӧмысь вӧтлӧмаӧсь. Менӧ и босьтісны петкӧдлыны кино. Сійӧ вӧлі 1972 воын. Ме уджалі киномеханикӧн 2008 воӧдз.

- Эз ӧмӧй вӧв некутшӧм мечта челядь дыр кадӧ?

- Менам вӧлі мечта лоны геодезистӧн. Снимайтӧны тай туй проектъяс вӧчигӧн либӧ керка стрӧитігӧн. Кӧсйи художникӧн лоны. Но лои киномеханикӧн. Олӧм туйтӧ он вермы бӧрйыны – сійӧ тэнӧ ӧдйӧджык бӧръяс. Ме зэв рад, мый эг велӧдчы ни художникӧ, ни музыкальнӧй училищеын, а лои киномеханикӧн. Ставыс артмис сiдзи, кыдзи колö, лючки. Медшӧрыс ӧд радейтны сiйöс, мый вӧчан. А сьывны-ворсны да рисуйтчыны ме сiдзи кужа, велöдчытöг.

- А мыйӧн кажитчис киномеханиклöн уджыс?

- Йӧзкӧд уджалӧм, пыр йӧз дорын — тайӧ и кажитчис. Гажа ӧд йӧз костын. Видзӧдысьыс пыр уна вӧлі, медсясö индийскӧй кинояс вылын. Планъяс пыр тыртім. Залас ӧтпырйӧ вермис тӧрны 100 морт. Первой киномеханик, сэсся старшӧй киномеханик, клубса директорӧн вӧлі 5 во, худрукӧн, 3 во культурнӧй организаторӧн. Сійӧ нин вӧлі по совместительству – киномеханик и нӧшта ӧти должность. 2004 воын пенсия сетісны, но ме нӧшта 4 во уджалі.

- Кыдзкӧ пасйисны уна вося татшӧм колана уджысь?

- Медаль тай эз сетлыны (сералӧ), грамотаяс вӧліны. Удждон бур вӧлі. 150 шайт

зарплата, да нӧшта план вевтыртам120 прӧчентӧдз, сыысь вӧлі содтӧны нӧшта 75 шайт. Сэсся директорӧн уджалі — нӧшта 110 шайт, сэсся рисуйтчи, трубаяс весалі. Ставсӧ вӧчи. Удждон бур вӧлі. Гӧтыр вӧлі уджалӧ школаса директорӧн да меысь кык пӧв этшаджык вӧлі босьтӧ удждонсӧ.

- Őні он гажтӧмтчы киномеханик уджысь?

- А мый нӧ гажтӧмала. 2004 воын нин кино вылӧ некод эз кут волыны. Сэки менӧ культураса уджалысьӧн вӧчисны, лои культорганизаторӧн. Челядькӧд удж котырті, дискотекаяс нуӧді. Культорганизаторӧн уджалі 3 во. Кино вылӧ сэки челядь ёнджыка волывлісны, а гырысьыд морт 4 кö волас, ёна нин бур.

- А коді тіянӧс Кино Васьнас нимтіс?

- Кор Аныбын уджалі, сэки и нимтісны. Сэні меӧдз вӧлӧма Кино Алексей, а ме лои Кино Вась. Нӧшта водзджык вӧлӧма Кино Егор, кодӧс юӧмсьыс вӧтлӧмаӧсь. Сьӧмсӧ пӧ чукӧртас киносьыс да оз сдайт кытчӧ колӧ, а юас, сэсся пывсянын узьӧ.

- Эн лӧгасьлӧй некор Кино Вась ним вылас?

- Эг! Зэв бур ним да. Ме некутшӧм кличка вылӧ ог лӧгась. Козёл Васьӧн на коркӧ вӧлі шуӧны. 2015 воын вӧлі Кӧрткерӧсын «На родной земле гармонь играет» конкурс-фестиваль. Ме мӧд места босьті, да ловъя козёлӧс меным козьналісны. Сэки ме пемӧстӧ вайӧді сиктӧ да сеті водка дозйысь нывбабалы. Сиктсаяс вӧлі тӧдӧны нин, мый меным козёлӧс сетісны мӧд местаысь, звӧнитӧны гортӧ да юасьӧны: «Кор нӧ Козёл Васьыс локтӧ?» (сералӧ).

- Кутшӧм нӧшта серамбана лоӧмтор верманныд казьтыштны сьылан-ворсан гастрольяссьыныд?

- Вӧлі татшӧм вӧвлӧмтор. Коркӧ ыджыдвидзса артистъяс мӧдӧдчим концертӧн Кулӧмдінса Дереваннӧй сиктӧ. Мунам-мунам автобусӧн, сьылам-ворсам, медым гажтӧм эз вӧв. Казялім, мый Помӧсдінӧ воим. Мый нӧ лои? Вӧлӧмкӧ, шоперыд сэтшӧм ёна кывзӧма миянлысь сьылӧмсӧ да дзугсьӧма туй вылас — бергӧдӧма абу колана туй вожас. Со и вайӧдіс миянӧс Дереваннӧй пыдди Помӧсдінӧ (сералӧ).

- А сьывны-ворсны важӧн нин велӧдчинныд?

- Гудӧкнад ворсны велӧдчылі челядь дырйи на. Сьывны заводиті армияын служитігӧн. Сэні сьыланкывйыд ёна колӧ – Ленинскӧй комнатаын да каптёркаын век сьылі, ёртъяс чукӧртчасны да кывзӧны. Старшина сетіс гармошка. Пенсия вылӧ петӧм бӧрын концертъяс, фестивальяс, конкурсъяс. Гижи видеоблогӧ 700 гӧгӧр сьыланкыв: 64 – коми сьыланкыв, мукӧдыс — роч. А со ӧні шуӧны, мый Ютубсӧ пӧ тупкасны, да ковмис ставсӧ гижны-сӧвтны жёсткӧй дискъяс вылӧ, медым эз вош. Вӧчи аслым архив.

- Ті ӧд нӧшта и висьтъяс гижанныд, весиг небӧг йӧзӧдлінныд?

- Да, менам петаліс «Ме да сиктсаяс» книга, сюрс экземпляр. Сиктса йӧз олӧм йылысь. Сэні шмонь и серам. Кодкӧ скӧрмӧ менам шмонь вылӧ, унджыкыс – оз. Нырам тай некод на эз кучкыв! (сералӧ). Ме 80-ӧд вояссянь нин гижа. Гижи некымын 100 дженьыдик теш-висьт аслам олӧмын лоӧмторъяс йылысь. Эм кык дженьыдик серамбана пьеса — «Кодзтӧм каньпи» да «Ытшкӧм».

- Коли на мый йылысь гижны серамбана висьтъяссӧ? Кыдз шуласны, материалыс та могысь сиктас эм на?

- Этша нин. Нинӧм нин юрам оз пыр. Ме ӧні ёнджыка ола интернетын. Ме некытчӧ ог ветлы, гортын пукала. Ме весиг клубӧ кӧ пыра, йӧзсӧ некодӧс ог тӧд. Гижӧм пока эновті. Гашкӧ, коркӧ босьтчыла на, код тӧдас.

- Шмонитны радейтанныд? Апрель 1 лунӧ кыдзикӧ дуранныд ёртъяс вылын? Пӧръясянныд-ӧ?

- Ме некор ог пӧръясь сійӧ лунас, ланьтӧмӧн ола. Праздник – выходнӧй. Менӧ ачымӧс зэв ёна ылӧдлӧны, ме — некодӧс ог. Öтчыдысь машинаӧн больничаӧ лэчча, да шоперыс бергӧдчис да шуӧ: «Шапкатӧ бӧрӧн пасьталӧмныд!». Ме шапка бергӧді, медым правильнӧ пасьтавны. Сэсся ывла вылӧ петі да муна, меным бара шуӧны: «Мый нӧ, Кино Вась, шапакатӧ бӧрӧн пасьталӧмыд?». «Вай, мися, эн сӧрӧй: ӧти и мӧд висьталӧны бӧра шапка! Некодöс ог кывзы!». Ме вылын на шпыннялӧны.

- Мый сианныд-вӧзъянныд «Звезда» газет лыддьысьяслы да районса олысьяслы?

- Мед этшаджык зыксясны да ёрта оласны. Серамсорöн да шмоньсорӧн видзӧдасны олӧмын сьӧкыдлунъяс вылӧ, корсясны да аддзасны сöмын бурторсö. Оз завидьтыны ёрта-ёртлы, отсасясны ӧта-мӧдлы! Эн висьӧй да шаня олӧй!

- Аттьӧ! Тіянлы тшӧтш дзоньвидзалун да став бурсӧ!

Сёрнитіс Владимир КОТОВ.

Снимокъясыс ӧтуввезйысь.